PowerFields reactie op nieuwe beperkingen zon op land

In oktober publiceerden Ministers Hugo de Jonge en Rob Jetten de brief ‘’Aangescherpte voorkeursvolgorde zon’’. Hierin staan de nieuwe regels voor de opwek van zonne-energie in Nederland. De mogelijkheden voor ontwikkelingen van zonneparken op landbouwgronden worden hiermee sterk verminderd.  

Het nieuwe besluit heeft grote gevolgen voor zonneparken op landbouwgrond. Lokale overheden als provincies en gemeenten moeten aantonen dat de eerste voorkeurslocaties voldoende benut zijn, voordat er gekeken wordt naar zon op landbouwgrond. 

Zonneladder 

Via de zonneladder geven overheden voorkeursvolgordes aan voor de opwek van zonne-energie. In trede 1 ligt de focus voor de opwek van zonne-energie op daken en gevels. Daarna zijn locaties als parkeerplaatsen, stortplaatsen en langs wegen aan de beurt in trede 2 en 3. Als allerlaatste gelden in trede 4 uitzonderingen voor zon op landbouwgrond. Maar hier mag pas aanspraak op worden gemaakt als de voorgaande treden volledig benut zijn. Provincies leggen deze voorkeursvolgorde juridisch vast. 

De vraag of eerdere treden voldoende benut zijn kan tot veel discussie leiden. Deze discussie gaat ten koste van de tijd die we in de energietransitie niet hebben. Daarbij blijft de vraag open: hoe geeft Nederland nu verder invulling aan de energietransitie? Zon op land is een zeer belangrijk onderdeel dat in grote mate bijdraagt aan het behalen van de doelen uit het Klimaatakkoord. Deze nieuwe restricties maken de mogelijkheden voor zon op land niet onmogelijk, maar dagen de sector wel extra uit.  

Vraag naar schone energie  

In dezelfde week waarin de brief van De Jonge en Jetten werd gedeeld, publiceerde het Planbureau voor de Leefomgeving in de Klimaat en Energieverkenning 2023 dat het behalen van de klimaatdoelen voor 2030 niet op koers ligt. De vorderingen in de duurzame elektriciteitssector gaan niet snel genoeg. Tegelijkertijd blijkt uit het Nationaal Plan Energiesysteem dat de elektriciteitsvraag gaat verdrievoudigen tot 2050. Maar door de nieuwe restricties blijft de productie van hernieuwbare energie via zon achter. De kans is groot dat hierdoor energie moet worden ingezet die opgewekt is door fossiele brandstoffen.

Maatschappij  

Overheden hebben de afgelopen jaren veel tijd en energie gestoken in het opstellen van en het werken aan hun Regionale Energie Strategieën (RES-sen). In veel gevallen wordt zon op land gezien als een belangrijk onderdeel om duurzaamheidsambities in een regio te kunnen behalen. Veel plannen van bijvoorbeeld gemeenten of provincies kunnen nu niet doorgaan. Dit geldt ook voor initiatieven van onderop, bijvoorbeeld vanuit lokale energiecoöperaties. In de meeste gevallen hebben vrijwilligers veel geld, (jaren) tijd en goede wil in plannen gestoken. Die plannen worden nu tegengehouden.  

Natuur  

Door zon op land uit te sluiten worden kansen voor natuurontwikkelingen misgelopen. Zonneparken kunnen juist meerwaarde bieden op het gebied van biodiversiteit, ecologie en natuurontwikkeling in een omgeving. Denk aan het aanleggen van een groene zones zoals heggen, bomen, planten, struiken, bloemenweides, natuurvriendelijke oevers, dassenakkers, het tegengaan van veenoxidatie en meer. Het aanleggen van nieuwe natuur in combinatie met zonneparken kan juist voor verbetering zorgen ten opzichte van de situatie voordat het zonnepark er was. 

Agrariërs   

Zonneparken op landbouwgrond bieden ook kansen voor agrariërs. In de meeste gevallen wordt na 25 jaar de grond onder een zonnepark in oorspronkelijke staat hersteld. Na deze periode kan de grond weer gebruikt worden voor de landbouw. Deze vorm van opwek van zonne-energie biedt een boer financiële zekerheid via een stabiele inkomstenbron. Daarbij geeft het boeren meer flexibiliteit om te blijven bestaan. Het aangepaste beleid voor zon op land werkt samenwerkingen tussen agrariërs en projectontwikkelaars tegen. 

PowerField heeft in 2020 al dergelijke stappen gezet met het programma Zon voor Vee. Het idee: geen boerenbedrijf hoeft te verdwijnen in deze uitdagende tijden. De oplossing is de realisatie van kleine zonneparken op boerenland, waardoor de veestapel kan worden gereduceerd maar inkomsten kunnen worden behouden.  

Opslag  

In Nederland wordt steeds meer elektriciteit verbruikt en teruggeleverd. Daardoor wordt steeds vaker de maximale belastbaarheid van het elektriciteitsnet bereikt. Deze zogeheten netcongestie is een steeds groter wordend probleem. Een van de oplossingen hiervoor is de tijdelijke opslag van zonne-energie.  

Zo plaatst PowerField bij een aantal van haar projecten batterijen waar de opgewekte energie van het zonnepark in wordt opgeslagen. Energieopslag kan goed gecombineerd worden met zon op land, waardoor een project een dubbele functie krijgt en het Nederlandse elektriciteitsnetwerk wordt geholpen. 

Klimaatdoelen en energietransitie behalen  

De energietransitie haalbaar en betaalbaar maken, zoals de overheid het wenst, lijkt steeds lastiger. Met deze nieuwe restricties wordt het veel ingewikkelder om de benodigde hoeveelheid duurzame energie op te wekken. Er zijn inderdaad nog veel onbenutte locaties voor zonne-energie, zoals daken en gevels, maar deze zijn vaak niet geschikt voor zonnepanelen en het benutten hiervan is lang niet voldoende om de klimaatdoelen te behalen. Zon op landbouwgrond is en blijft een belangrijke aanvulling.